ÇOCUKLARDA HORLAMA ve SIK ENFEKSİYON GEÇİRME
Çocuklarda horlama, ağzı açık uyuma ve uykuda nefessiz kalma problemi (apne) sık karşılaşılan durumlardır. En sık nedeni geniz eti ve bademciklerin gerekenlerden fazla büyük olmasıdır. Muayene ile bu durum ortaya koyulabilir.Böyle bir durum varlığında en sık başvurduğumuz işlem cerrahi olarak bu dokuların alınması veya küçültülmesidir. Geniz eti ve bademcik dokularının alınması (tonsillektomi ve adenoidektomi) çocukluk çağında en sık yapılan KBB ameliyatlarındandır.
Gerekli olduğu halde ameliyat olmayan çocuklarda büyüme gelişme geriliği, ağzı açık uyumaya bağlı diş ve dişeti problemleri başta olmak üzere bir çok durum görülebilir. Bu nedenle çocuklarda horlama, ağzı açık uyuma şikayetleri ciddiye alınmalı ve KBB hastalıkları uzmanının görüşüne başvurulmalıdır.
GENİZ ETİ VE BADEMCİK İLE ALAKALI SIK SORULAN SORULAR
ÇOCUĞUM HER GECE HORLUYOR BAZEN NEFESİNİN KESİLDİĞİNİ DE HİSSEDİYORUM BUNUN NEDENİ NEDİR?
Bunun muhtemel nedeni geniz eti ve/veya bademciklerin gereğinden fazla büyük olmasıdır. Geniz eti ve bademcik dokusu teknik olarak aslında bir lenf dokusudur. Çocuklarımızın ev ortamındaki mikroplardan arındırılmış ortamdan dışarıya çıktıkları ilk dönemlerde mikrobik nedenlere (bakteri, virüs gibi) maruz kaldıkça büyümeye başlarlar. Kimi çocukta bu büyüme problem yaratmazken bazı çocuklarımızda havayolunu tıkadığı için horlama, ağzı açık uyuma, gece nefessiz kalma atakları (apne) ile sonuçlanabilir. Eğer bu durum 2-3 aylık takiplerden sonra dahi devam ederse büyümüş dokuları geniz eti ve/veya bademcik dokularını çocuğun sağlıklı nefes alabilmesi için cerrahi ile çıkarmak gerekmektedir.
ÇOCUĞUM SIK SIK ENFEKSİYON GEÇİRMEYE BAŞLADI. BUNUN NEDENİ GENİZ ETİ YA DA BADEMCİK OLABİLİR Mİ? BUNU NASIL ANLAYABİLİRİM?
Eğer çocuğunuz 1-8 yaş arasında ise ve hastalandığında burun akıntısı, geniz akıntısı, boğaz ağrısı ve öksürük bulguları oluyorsa bu hastalıkların nedeni geniz eti ve bademcik hastalıkları olabilir. Siz ancak bu durumdan şüphelenebilirsiniz. Kesin tanı için bir Kulak Burun Boğaz Hastalıkları Uzmanının muayene etmesi gerekmektedir. Muayene esnasında kullandığımız kameralı sistemler sayesinde (endoskopik sistem) geniz etini görebilmekteyiz. Ancak özellikle 6 yaşından küçük çocuklarımızda endoskopik muayene yapmak bazen kolay olmuyor, bu durumlarda basit bir röntgen filmi ile geniz etinin varlığını ortaya koyabilmekteyiz. Bademcikler ise ağzımızın içinde yer aldığından onları görmek ve hastalılkarını teşhis etmek daha kolay oluyor.
ÇOCUĞUMDA GENİZ ETİ VAR VE SIK ENFEKSİYON GEÇİRMESİNE NEDEN OLUYOR, NE YAPMAM LAZIM?
Öncelikle çok sık karşılaştığımız bir durum olduğunu bilmeniz gerekiyor. Özellikle aile ve ev ortamından ilk kez ayrılıp kreş, anaokulu, oyun grubu ve ilkokula başlanan ilk senenin ekim kasım aralık ayları sizin için biraz zor geçebilir. Bu dönemde gözetimimizde kalmanız ve gerekirse bazı tedavileri uygulamanız önem kazanır. Bence en önemli tedavi burnu açık tutmak. Bu da deniz ya da okyanus suyu diye bilinen burun temizleyici spreylerle burnu güzelce yıkadıktan sonra çocuğumuz sümkürebiliyorsa sümkürmeli. Eğer sümkerimiyorsa aspiratör dediğimiz burun içi temizleyici alet ile oradaki sıvıları almamız lazım ki çocuğumuz gece rahat uyusun, gündüz de geniz akıntısı yaşamasın. Bu dönemde geniz etini küçültebilen tedavilerimiz de mevcut.
ÇOCUĞUM SIK KULAK ENFEKSİYONU GEÇİRİYOR NEDENİ GENİZ ETİ OLABİLİR Mİ?
Evet. Orta kulak enfeksiyonlarının temel nedeni geçirilen üst solunum yolu enfeksiyonlarıdır. Burnumuzla kulağımızı birbirine bağlayan östaki tüpü dediğimiz bir tünel var. Bu tünelin bir çok görevi var ama temel görevi orta kulağın hava basıncını sağlamak. Burnumuzdan soluduğumuz hava orta kulağımızı da girip çıkmak durumunda. Çünkü orta kulağımız normalde hava ile dolu. Çocuğumuzun hasta olduğunda geniz eti enfeksiyonu geçirmeye başladığında enfeksiyon nedeni olan bakteriler, virüsler östaki tüpünden orta kulağa geçip orta kulak enfeksiyonuna neden olabilirler. Çocuklarda sık geçirilen orta kulak enfeksiyonunun en önemli nedeni geniz etinin varlığıdır.
DOKTOR ÇOCUĞUM İÇİN GENİZ ETİ VE/VEYA BADEMCİĞİ İÇİN AMELİYAT ÖNERDİ NE YAPMALIYIM?
Yukarıda anlattığımız durumlardan bir veya birkaçı çocuğunuzda varsa hekiminiz size ameliyat önerebilir. Geniz eti (adenoidektomi) ve bademcik ameliyatı (tonsillektomi) eş zamanlı yapılabilen bir ameliyattır. Bu ameliyata karar vermeden önce bir süre hastamızı takip etmek doğru karar vermek adına önemlidir. Doktorunuzla tüm bu süreci değerlendirdikten sonra ameliyat kararı alınabilir.
Geniz Eti Bademcik Ameliyatlarında Hangi Teknikler Kullanılabilir?
Geniz eti bademcik ameliyatlarında temelde iki teknik kullanılır. Geniz etinin alınması ameliyatındaki tekniklerden bir tanesi klasik eski teknik -old school-yani 30-40 seneden fazla kullanılan adenotom ismi verilen cerrahi aletler ile geniz etinin alınmasıdır. Diğeri ise son 10 sene içerisinde popüler olan koblasyon ismi verilen, buharlaştırma veya lazer tekniği olarak bilinen tekniktir. Koblasyon yöntemi her ne kadar son dönemde daha popüler olmakla beraber herhangibir yöntemin diğerine üstünlüğü net olarak yani bilimsel olarak ortaya koyulmamıştır. Her iki tekniğin kendi içerisinde avantaj ve dezavantajları olmakla beraber bahsettiğim üzere birisinin diğerine net bir üstünlüğü ispatlanamamıştır. Koblasyon tekniğinde koblatör denilen bir cihaz kullanılmakta ve bu ek bir maliyet oluşturmaktadır. Ben her iki tekniği de kullanmaktayım, hastalarımızın isteği ve tercihi doğrultusunda iki teknik de kullanılabilir.
Bademcik ameliyatında ise teknikler biraz daha fazladır, soğuk teknik, bipolar koterizasyon, monopolar koterizasyon, koblasyon ve thermal welding teknikleri kullanılabilir. Yine cerrahın tercihine göre herhangibirisi tercih edilebilir. Ameliyat öncesi ön görüşmede teknik hakkındaki sorularınızı hekiminize yöneltip hangi tekniği kullandığını öğrenebilirsiniz.
Bademcik tamamen mi alınmalı yoksa küçültülmeli mi?
Bu sorunun cevabı ameliyatı neden yaptığımıza göre değişir. Eğer ameliyat yapma nedenimiz sık geçirilen bademcik enfeksiyonu ise bademcik dokusunun hepsinin alınması (tonsillektomi) daha uygundur. Ancak ameliyat nedenimiz horlama ise yani bademciklerin aşırı büyük olmasından dolayı ameliyatı yapıyorsak bademcikleri küçültmek (tonsillotomi) daha uygun olabilir. Ancak her hasta özelinde karar vermek gerektiğini hatırlatmam gerekir.
Peki bademciğin tamamen alınması ile küçültülmesi arasında risk farkı nedir?
Bademciğin tamamen alınması (tonsillektomi) durumunda çocuğumuzu yaklaşık 10 gün özel bir diyet uygulamasına almamız gerekir. Ancak bademcik dokusunu küçülttüğümüz durumlarda (tonsillotomi) özel bir diyete gerek yoktur, çocuğumuz hemen normal beslenmesine dönebilir.
Bademcik ve geniz eti ameliyatlarında bilinmesi gereken bir risk ameliyat sonrası ilk 15 gün içerisinde görülebilen kanamalardır. Kanama riski ortalama %2-4 oranındadır. Kanama durumunda hemen hekiminizle irtibata geçmeniz gerekir. Bu kanamaların bir kısmı ofis ortamında durdurulabilirken bazen de hastalarımızı tekrar ameliyata almamız gerekir. Bu kanama riski bademciğin tamamının alındığı (tonsillektomi) durumlarda biraz daha fazladır.
Yine diğer bir fark bademcik dokusunun tekrar büyümesi yani tekrarlamasıdır. Bu risk bademciğin tıraşlandığı (tonsillotomi) durumlarda tamamının alındığı (tonsillektomi) durumlara göre biraz daha fazladır.
Yukarıda da anlatmaya çalıştığım gibi her iki ameliyatın da kendine ait avantaj ve dezavantajları bulunmaktadır. Ameliyat öncesi hekiminizle bu durumları değerlendirip karar vermek gerekir.